Türkiye'de Reklamcılık Geçmişi

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de reklam ekonomik ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak ilerlemiştir. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de ilk reklamlar tellallar, çığırtkanlar veya pazarlarda tezgahtarlar aracılığıyla sesli olarak yapılırdı. Pazarlarda esprili benzetmelerle mallarını satmaya çalışan kısaca mallarının reklamını yapan satıcıları hala duymak mümkündür. Sadece kulağa hitap eden ve etki alanının kısıtlı olduğu bu ilk çığırtkanlıkla araç kullanılarak yapılan reklamlar tanıtım isteğinin her dönemde var olduğunu göstermektedir.

Türkiye’de ilk olarak reklam İstanbul’da başlar. İlk görsel reklamlar basın reklamıdır. Matbaanın bulunmasıyla gazete ve dergilerin iletişim aracı olarak yaygınlaşmasıyla görsel reklamlarda görülmeye başlar. İlk resimli ilan ise 1842 yılında yayınlanan nasıl ilacı reklamı olarak tarihe geçmiştir. Türkiye’de basın reklamı ilk olarak 19.yy’da Ceri- i Havadis Gazetesinde yayınlanır. Satır başına reklam ücreti alan bu gazete tirajı yüksek gazetelerdendi. Gazetede yayınlanan reklamlar genelde saat, çiçek tohumları, çeşitli alet edevat, altın ve gümüş takı gibi eşyaların reklamlarıydı1860’lı yıllardan itibaren gazetelerin çoğalmasıyla ve halkın gazeteye para vererek alma ve okuma alışkanlığı edinmesiyle reklamların sayısı artar. Genelde dikiş makineleri, ilaç gibi reklamlar olduğu gibi satılık ev, arsa ilanları ve doktor, kitap gibi ilanlar da yer alıyordu.

Türkiye’de ilk reklam ajansı 1944 yılında kurulan Faal Reklam ajansıdır. Eli Acıman, Vitali Hakko ve Began üç girişimci tarafından kurulan ajans genelde Koç Şirketi’nin reklamlarını yapmışlar ve işleri geliştirmişlerdir. Daha sonraları Yeni Ajans, İstanbul Reklam Ajansı gibi başka ajanslar da kurulmaya başlar.

Bu dönemlerde radyo popüler olmaya başlar. İlk radyo reklamları 1951 yıllarından itibaren başlar. Bankalar, özel kuruluşla, resmi, yarı resmi kuruluşlar tarafından özel program yapılmak üzere kiralanır. 1962 yıllarındaki modern düşüncedeki bir reklam ajansı olan Ankara Reklam Ajansı ilk defa ajans olarak radyoda bir program kiralar.

Televizyonun tüm dünyada ve Türkiye’de yaygınlaşmasıyla reklam televizyona taşınmaya başlar. Başlangıçta bazı iş adamları özle prodüksiyon şirketlerine küçük çaplı reklamlar yaptırmışlarsa da ilk reklam filmi Güzel Sanatlar Akademisi profesörlerinden Vedat Ar’ın Filmar isimli firmasında1949 yıllarında canlandırma resim çalışmalarıyla ortaya çıkar.

1972 yılından itibaren televizyonun aktif olarak reklam almaya başlamasıyla Türkiye’de reklamcılık gelişimi hızlanır. Televizyonun yaygınlaşması ve insanların alışmasıyla reklamlar yaygınlaşır. 1971 yılında ilk olarak reklamcılar örgütlenmeye başlar ve Reklam Ajansları Birliği kurulur. 1970’lerde ilk siyasal reklamlar da görülmeye başlar. Reklam ajansları aracılığıyla siyasal partilerin reklam kampanyaları yürütülmeye başlar. 1980’lerdeki ekonomideki liberalleşme ile Türkiye pazarına uluslararası ürün ve hizmetlerin girmesiyle reklamcılık iyice gelişir.

Günümüzde ise teknolojik gelişmelerin yakından takip edildiği bir Türkiye’de yaşıyoruz. Reklam piyasası Türkiye’de dünyadakiyle aynı hızda gelişmekte ve yeniliklere açılmaktadır.

Kaynak

Eskiden reklamları izlemeden değiştirdiğimiz, şimdilerde ise çoğu reklamın kaliteli bir oyuncu kadrosu ve kendini izletme özelliği ile çekildiğini de ben ekleyeyim.